Prezentowany artykuł jest częścią raportu “Rynek transportowy w Polsce i Europie. Podsumowanie 2023. Prognozy 2024“.
Na początku roku 2023 wprowadzono obowiązek składania raportu o liczbie zatrudnionych pracowników. Każdy przedsiębiorca, który ma zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, zobowiązany jest do złożenia oświadczenia o stanie osób zatrudnionych bez względu na formę zatrudnienia. Dodatkowo oświadczenie powinno zawierać średnią arytmetyczną liczby kierowców wykonujących operacje transportowe w roku poprzedzającym rok składania deklaracji. Informacje powinny zostać złożone organowi, który wydał zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego do dnia 31 marca danego roku.
Baza eksploatacyjna nawet przy małej flocie
Z początkiem 2023 roku pojawił się też obowiązek zgłoszenia organowi licencyjnemu bazy eksploatacyjnej zgodnej z Pakietem Mobilności. Taka baza musi znajdować się w Polsce, być wyposażona w odpowiedni sprzęt i urządzenia, a także mieć co najmniej miejsce postojowe, miejsce załadunku i rozładunku lub miejsce konserwacji i naprawy. Baza eksploatacyjna firmy transportowej musi mieć tyle miejsc postojowych, ile wynosi 1/3 floty pojazdów zgłoszonych do licencji. Przewoźnicy dysponujący małą flotą w postaci chociażby dwóch samochodów ciężarowych, muszą posiadać przynajmniej jedno miejsce postojowe dla samochodu ciężarowego. Bazę eksploatacyjną należy zgłosić organowi licencyjnemu do dnia 15 stycznia 2023 roku.
Doradcy ds. bezpieczeństwa w transporcie ADR
Rok 2023 to również zmiany w transporcie towarami niebezpiecznymi. Zgodnie z przepisami umowy ADR oraz artykułem 15. Ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych każdy uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest zobowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych. Od 2023 r. obowiązek posiadania doradcy ma nie tylko przewoźnik, załadowca, rozładowca, ale także nadawca. Inne zmiany dotyczą m.in. przewozu baterii litowych czy też Instrukcji Pakowania.
Pakiet Mobilności i Ustawa o delegowaniu
19 sierpnia 2023 r. w życie weszły natomiast przepisy Pakietu Mobilności, które zmieniły sposób rozliczania wynagrodzeń polskich kierowców skierowanych do pracy na terytorium innego kraju UE. Zwiększono zakres świadczeń, które można odliczyć od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz są zwolnione z podatku. Aktualnie w przypadku kierowców międzynarodowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie uwzględnia się kwoty stanowiącej równowartość kwoty 60,00 EUR za każdy dzień pobytu kierowcy w podróży służbowej oraz należności stanowiących zwrot poniesionych kosztów, takich jak nocleg, korzystanie z urządzeń sanitarnych oraz inne udokumentowane wydatki. Kwota ta przysługuje, o ile tak ustalony przychód nie jest niższy niż przeciętne wynagrodzenie. Zwolnienie lekarskie, urlop wypoczynkowy czy ten bezpłatny nie jest wliczany do dni spędzonych za granicą. W sytuacji, gdzie czas pobytu kierowcy wynosi mniej niż 12 godzin, odliczenie jest obliczane proporcjonalnie.
Jeśli natomiast chodzi o podatek dochodowy od osób fizycznych, to przed zmianami przepisy były tak skonstruowane, że diety, choć nie były wypłacane kierowcom, to wpływały na wysokość ich podatku dochodowego. Im wyższa była dieta, tym mniejszy podatek. Ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym wprowadziła zmiany do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i obecnie zwolnione z podatku są przychody ze stosunku pracy oraz umowy zlecenia, otrzymane przez kierowcę z tytułu wykonywania międzynarodowych przewozów drogowych, w wysokości stanowiącej równowartość 20 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą. Dodatkowo do przychodu kierowcy, stanowiącego podstawę zaliczki na podatek dochodowy, nie zaliczają się należności z tytułu zwrotu kosztów takich jak nocleg, korzystanie z urządzeń sanitarnych oraz inne udokumentowane wydatki.
Ponadto, wynagrodzenie kierowcy może być wypłacane w dwóch ratach. Pierwsza musi pojawić się w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego – i jest ona równa minimalnemu lub przeciętnemu wynagrodzeniu, zależnie od dochodu. Druga rata natomiast musi być wypłacona niezwłocznie po ustaleniu pełnej kwoty wynagrodzenia, jednak nie później niż do 21 dnia następnego miesiąca kalendarzowego.
Należy pamiętać, że podczas delegowania obowiązuje zasada zapewnienia warunków zatrudnienia właściwych z prawem kraju oddelegowania. Stawka wynagrodzenia kierowcy w transporcie międzynarodowym jest weryfikowana przez organy kontroli poszczególnych państw członkowskich, gdyż kierowców delegowanych trzeba zgłosić za pośrednictwem portalu postingdeclaration.eu. Przewoźnik delegujący kierowców do Polski musi zapewnić warunki nie gorsze niż przewidziane w polskim Kodeksie Pracy. Nadzór nad warunkami zatrudnienia sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy, a kwestie związane z umowami o pracę podczas delegowania do państw Unii Europejskiej regulowane są zgodnie z prawem kraju, który deleguje pracownika.
Obecnie konieczne jest również zgłoszenie delegowania przed rozpoczęciem pracy, z podaniem niezbędnych informacji – danych przewoźnika i kierowcy, daty rozpoczęcia i zakończenia delegacji, a także danych pojazdów i rodzaju przewozu. Użycie fałszywych dokumentów lub próba oszustwa przy zgłoszeniach może skutkować karą w wysokości 7.000 zł. Przewoźnik zgłaszający nieprawdziwe informacje może zostać ukarany karą sięgającą nawet 4.000 zł.
Delegowany pracownik musi mieć przy sobie odpowiednie dokumenty w formie papierowej lub elektronicznej – a wśród nich dokumenty transportowe, kopię zgłoszenia i dane z tachografu. Brak wymaganych dokumentów podczas kontroli grozi karą w wysokości od 4.000 do 7.000 zł
Co nas czeka w roku 2024?
Kolejny etap zmian wprowadzanych w ramach Pakietu Mobilności rozpocznie się w grudniu 2024 r. Zmiany te mają objąć rozporządzenie (WE) nr 561/2006 oraz nr 165/2014, co oznacza, że obowiązkowo trzeba będzie wymienić tachografy analogowe i cyfrowe na smart tachografy II generacji. Pakiet Mobilności wprowadzi także obowiązek przechowywania danych z tachografu z danego dnia i poprzedzających go 56 dni, a także okazywania ich do kontroli. Pamiętajmy również o pakiecie „Gotowi na 55” – zestawie wniosków ustawodawczych mających zmienić unijne przepisy, a tym samym pomóc osiągnąć cel, którym jest redukcja emisji o co najmniej 55% do 2030 r.
Zmianą, która natomiast istotnie wpłynie na działalność gospodarczą każdego przedsiębiorcy, nie tylko w branży transportowej, jest obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Od 01.07.2024 r. będzie to wymóg dla wszystkich czynnych podatników VAT, natomiast od początku 2025 roku zobowiązane będą do tego również podmioty zwolnione z VAT.
